Toeval bestaat niet. Toen ik recent de Italiaanse meubelfabriek Molteni &C. in Brianza bij Milaan bezocht, trof ik een paar voorbeelden van de huisstijl die Bob Noorda in 1969-’70 uitwerkte. Molteni &C. bestaat 80 jaar en presenteert een overzicht uit de geschiedenis van het familiebedrijf bij de komende Salone del Mobile.

Noorda ontmoette ik 10 jaar geleden. In de nadagen van zijn loopbaan, groeide de belangstelling voor de succesvolle Nederlandse emigré die na een studie aan het IvKNO (later Rietveld) in 1954 op de brommer naar Milaan was vertrokken. 

Deze huisstijl van Molteni ontbrak in de kleine monografie die ik maakte voor ZOO producties. In 1969 werkte Noorda verder op basis van het logo dat een jaar eerder was ontworpen door Luca Meda (art director bij Molteni) en Hans von Klier (hoofd Corporate Identity Olivetti). ‘Design’ moest Molteni op een nieuw spoor zetten en een moderne visuele stijl symboliseerde die koers. De naam werd gezet in de Akzidenz Grotesk, een schreefloze letter die geen twijfel liet over de frisse geest die door het bedrijf ging.

‘Duidelijkheid maakt nog geen logo’, zullen Meda (1936-1998) en Von Klier (1934) gedacht hebben; ‘er moet ‘n metafoor bij’. Als handelsmerk kwamen ze met een handgeschreven ampersand in het centrum van ‘n squircle (zowel vierkant als cirkel) letterconstructie van een M én een C. Behalve een modieuze, hippe vorm was dit ook een module; een eenheid in een samenhangend systeem van maten en eenheden, waarmee eindeloos kan worden gevarieerd. De module veroorzaakte niet alleen een nieuwe transparante, geometrische esthetiek; maar rationaliseerde ook de productie bij Molteni. 

De module; het ontwerpen op een grid, paste perfect bij het technologische optimisme van de jaren zestig en bij de omvangrijke, complexe opdrachten die grafisch ontwerpers zoals Bob Noorda (1927-2010) kregen. Rond 1960 raakte hij in de ban van 't rationeel objectivisme van de Zwitserse typografie. Als een van de eerste ontwerpers paste hij het modulair ontwerp op grote schaal toe in de bewegwijzering van de metro van Milaan. Dat project werd bekroond met een Compasso d’Oro (prestigieuze prijs van Associatie Italiana per il Design) en een maatschap met Massimo Vignelli (1931-2014). Om wereldwijd te opereren sloten beide partners zich aan bij Unimark International Corporation, een internationaal bureau van de Amerikanen Eckerstrom en Fogleman.

Vignelli vertrok naar New York en Noorda leidde vanuit Milaan de Europese afdeling van Unimark. Het Milanese systeem; kleurcodering, belettering en modulaire opzet waren reden waarom Noorda (en Vignelli) in 1966 een grote opdracht kregen van de New York City Transit Authority. Voor het labyrinth van stations, gangen, perrons en ingangen vanaf de straat, van de New York Subways concipieerde Noorda een totaalsysteem op basis van modulaire vermeerdering volgens de reeks 1-2-4-8. Het kleinste bord EE of -> was 1 vierkant, een aanduiding op het niveau daarboven 2- en stationsaanduidingen: 8 vierkanten. Net als in Milaan ontwierp Noorda een variant op de Akzidenz Grotesk voor de belettering; in New York ‘AG Old Face’ genoemd. De omkering naar diapositief; witte letters op een zwarte ondergrond, nu iconisch voor NY Subway, volgde pas midden jaren zeventig.