Tegenwoordig heeft Radio Kootwijk een 'culturele functie'; een ietwat vage herbestemming die moeilijk hanteerbare gebouwen uit het verleden vaker krijgen. Dat tast de magie van deze kolos niet aan. De architectuur van Julius Luthmann is uitermate monumentaal- op een niet- Nederlandse manier. Die kracht inspireerde dit fraaie beeldverslag door Henk Lamers. Die beelden zijn aanleiding voor een terugblik op de voorgeschiedenis van dit bizarre gebouw.

De kolos kwam eigenlijk te laat. Tot de Eerste Wereldoorlog was Nederland voor telegrafisch verkeer met Nederlands-Indië aangewezen op buitenlandse kabelverbindingen. Maar die afhankelijkheid beviel niet zo. In 1913, toen er al donkere wolken van politieke onrust boven Europa samenpakten, begon een Permanente Commissie voor de Radiotelegrafie met plannen voor een draadloze verbinding. Hoewel Nederland neutraal bleef, werd de communicatie toch getroffen door de oorlogshandelingen.Toen de Duitse kabels vernield werden, was Nederland voor alle overzeese telegrafie aangewezen op de Britten, die berichten streng censureerden. Aanleiding voor de bouw van een eigen verbinding. In Bandung bestond al een zender die Europa kon bereiken: de tegenvoeter kwam in Kootwijk op de Veluwe.

In 1919 begon de egalisatie van een bouwterrein bij Apeldoorn door arbeiders uit de werkverschaffing, die ook het Amsterdamse Bos hadden aangelegd. In opdracht van de Rijksgebouwendienst ontwierp architect Julius Luthmann (1890-1973) een compleet complex; transformatorhuis, watertoren en dienstwoningen. De entree van het gebouw werd voorzien van sculpturen van Hendrik van den Eijnde, die als bouwbeeldhouwer gevelversieringen maakte in de stijl van de Amsterdamse School. Omdat de constructie geen geleidende materialen mocht bevatten, bouwde Luthmann alles in bruut gewapend beton.

De radiozender; het imposante Gebouw A kreeg de vorm van een kathedraal voor de techniek. Voor het overbruggen van de 11.410 km tussen Nederland en Indië, waren lange golf-zenders nodig die honderden kilowatts stroom verbruikten en veel ruimte innamen. Luthmann ontwierp een trapsgewijs oprijzend gevaarte met een rechthoekig plein en vijver. Achter deze toren staat een grote machinehal met zeven hoge vensters en een gewelf met betonnen ribben.

Die ruimte is nu mooi gerestaureerd en in handen van Staatsbosbeheer die er een 'museale functie' in wil brengen. In 2014 werd Radio Kootwijk door mr. Pieter van Vollenhove heropend.