buitenbeentjes van de klare lijn
Aan het begin van de 20e eeuw vervaagde de vloeiende organische lijn van Art Nouveau en Jugendstil en kreeg de geometrie de overhand in de architectuur. In die periode, op de grens van de ene- naar de andere stijl; tussen Art Déco en het vroege Modernisme, werden enkele buitengewone woonhuizen gebouwd.
De Weense architect Josef Hoffmann (1870-1956) nam het vierkant als basismodule voor al zijn ontwerpen: architectuur, meubelen en glaswerk. ‘Als het Partenon de Klassieken representeert en Chartres de Gotiek, dan lijkt ’t me helder dat Palais Stoclet het Moderne representeert’ schreef Robert Mallet Stevens in 1907. Op voorspraak van zijn oom Adolphe Stoclet, werkte hij mee aan Hoffmann’s project om daarna zijn eigen praktijk te beginnen.
‘Villa Noailles’ uit komt als ‘Gesamtkunstwerk’ dichtbij Stoclet. Eileen Gray, Djo Bourgeois en Francis Jourdin ontwierpen meubilair en gebruiksvoorwerpen. Uit Nederland waren Theo van Doesburg en Sybolt van Ravesteijn bij de inrichting van kamers betrokken. Mallet Stevens (1886-1945) was van goede komaf en kon lezen en schrijven met excentrieke opdrachtgevers zoals Charles en Marie-Laure de Noailles. Hun villa in Hyères is tegenwoordig vooral bekend van de jaarlijkse Designparade.
E.2017 is een briljant voorbeeld van vroeg Modernisme dat pas een paar jaar geleden weer in de aandacht kwam. Eileen Gray (1878-1976) ontwierp het huis voor zichzelf en haar partner Jean Badovici. Deze architectuur-criticus was bevriend met Le Corbusier. Het ontwerp van E.2017 viel in zo de smaak dat LC meermalen probeerde om het huis van Gray te kopen. Omdat ze dat bleef weigeren, ging hij er vaak logeren. Tot grote woede van Gray eigende Le Corbusier het huis toe, door het interieur ongevraagd ‘al fresco’ te beschilderen.
Dit incident leidde tot een breuk in de relatie. Gefrustreerd bouwde Le Corbusier een houten hut op de heuvel, achter E.2017. Gray’s huis was waarschijnlijk het laatste beeld dat Le Corbusier op zijn netvlies had, vóór hij verdronk in de baai van Roquebrune-Cap-Martin in augustus 1965. Decennia later waren het juist de muurschilderingen van Le Corbusier die zorgden voor restauratie van de vervallen villa.